Inicjatywa LEADER Unii Europejskiej finansuje projekty z duszą

Oddolny charakter działań w ramach Leader’a realizowany jest przez lokalne grupy działania, czyli organizacje skupiające przedstawicieli mieszkańców danego obszaru, które realizują na swoim terenie Lokalne Strategie Rozwoju. Jest to dokument określający potrzeby lokalne kluczowe dla konkretnego obszaru oraz preferowane i uzgodnione w drodze konsultacji społecznych kierunki jego rozwoju. Strategia określa również najbardziej oczekiwane przez lokalną społeczność działania, a zatem pokazuje, jakich zmian w najbliższym otoczeniu oczekują mieszkańcy.

Lokalna Grupa Działania – lokalne partnerstwo podmiotów publicznych, społecznych i prywatnych, działające w formie stowarzyszenia. Każda lokalna grupa działania opracowuje i realizuje lokalną strategię rozwoju. To kluczowy dokument pokazujący diagnozę danego obszaru oraz określone przez społeczność lokalną kierunki rozwoju. Realizacji zaplanowanych działań służą środki finansowe dostępne na realizacje strategii.

W województwie pomorskim funkcjonuje 15 lokalnych grup działania, które obejmują obszar całego regionu. Grupy ogłaszają konkursy na realizację projektów indywidualnie dla swojego obszaru. Z dystrybuowanych w ten sposób funduszy korzystają zarówno przedsiębiorcy, jak i gminy, instytucje kultury, organizacje pozarządowe, a nawet parafie. Dzięki unijnemu dofinansowaniu w wysokości ponad 43 mln euro podpisano blisko 700 umów na realizację projektów z zakresu infrastruktury społecznej, rekreacyjnej i kulturalnej oraz ponad 1 160 umów na dofinansowanie zadań związanych z założeniem lub rozwojem firmy.

Widoczne działania z inicjatywy LEADER

Efekty tych działań widać w wielu, nawet najbardziej odległych zakątkach naszego regionu. Wiele wiosek odnowiło swoje centra, wybudowało place zabaw, boiska sportowe, ścieżki rowerowe, uporządkowało parki czy inne, ważne dla społeczności lokalnej miejsca. Dzięki społecznemu zaangażowaniu samych mieszkańców wiele z tych projektów ma szczególne znaczenie. Takim miejscem jest na przykład Społeczne Centrum Aktywności w Barnowie w gminie Kołczygłowy. Pełni ono funkcję sali wiejskiej w tradycyjnym rozumieniu, ale, w odróżnieniu od wielu podobnych miejsc, jest zarządzane i prowadzone przez Stowarzyszenie „Barnowo na kołach”. Z zamiarem utworzenia stowarzyszenia mieszkańcy nosili się wiele lat, ale to ten projekt okazał się właściwym impulsem, który do tego doprowadził i wyzwolił pokłady aktywności mieszkańców Barnowa. Pomogła też gmina, która zabezpieczyła środki na zatrudnienie animatorki i w znaczącym stopniu pomogła stworzyć projekt i go zrealizować oraz rozliczyć.

Bardzo długo pracowaliśmy nad tym, aby móc w Barnowie stworzyć otwarte miejsce spotkań. Zaangażowanie samych mieszkańców było tutaj nieocenione, dzięki temu powstała komfortowa przestrzeń, która wykorzystywana jest nie tylko na potrzeby spotkań okolicznościowych, ale też prowadzenia działań edukacyjnych i kulturalnych dla różnych grup wiekowych.  – przyznaje Artur Kalinowski, wójt Gminy Kołczygłowy.

Rozwój turystyki i nie tylko

Wiele projektów realizowanych w ramach działania Leader związanych jest z szeroko rozumianym rozwojem turystyki opartej na lokalnych zasobach i specyfice danego obszaru. Są to zarówno projekty inwestycyjne realizowane przez podmioty publiczne – ścieżki rowerowe, boiska, kompleksy sportowo-rekreacyjne, ale także nowe lub ulepszone usługi tworzone i rozwijane w ramach działalności gospodarczej. Efektem tych działań jest wielokierunkowy rozwój regionu. Tworzenie infrastruktury technicznej idzie w parze rozwojem działalności gospodarczej oraz tworzeniem nowych usług. Przykładem może być obszar działania Lokalnej Grupy Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby, na terenie której powstały inwestycje związane z rozwojem ścieżek rowerowych. Gmina Kartuzy otrzymała wsparcie unijne na budowę ścieżki rowerowej na odcinku drogi Borkowo – Borowo, która łączy się z trasami rowerowym w gminie Żukowo, również dofinansowanymi w ramach dotacji unijnej za pośrednictwem lokalnej grupy działania. Nowe ścieżki poprawiły zarówno komfort, jak i bezpieczeństwo jazdy rowerzystów – miejscowych oraz turystów. Odpowiedzią na zwiększony ruch rowerowy było z kolei utworzenie mobilnej wypożyczalni rowerów elektrycznych. Dzięki unijnej dotacji pozyskanej w ramach konkursu ogłoszonego przez LGD Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby, zakupione zostały rowery ze wspomaganiem elektrycznym oraz kaski rowerowe. Zakupiony sprzęt pozwolił na rozpoczęcie działalności gospodarczej, która realizowana jest w formie mobilnej na terenie Szwajcarii Kaszubskiej.

Unijne wsparcie na założenie własnej działalności

Wszystkie ogłaszane przez lokalne grupy działania konkursy na wsparcie przedsiębiorczości cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Dzięki dofinansowaniu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 na terenie Pomorza powstało ponad 800 nowych firm, a ponad 350 przedsiębiorców rozwinęło swoją działalność.

Zdecydowana większość dotyczy usług turystycznych i wspierających turystykę takich, jak gastronomia czy rekreacja. Jednak katalog branż, które mogły uzyskać wsparcie był niemal nieograniczony, dzięki czemu dofinansowanie otrzymało wiele innych działalności – kosmetycznych, fryzjerskich, budowlanych, leśnych czy też związanych z mechaniką samochodową – mówi Ewa Czeplina, prezes Pomorskiej Sieci Leader.

Bardzo popularnym kierunkiem rozwoju działalności jest obecnie tzw. slow tourism. W takim właśnie nurcie powstała „Wioska Kobiet” w Dębnicy Kaszubskiej. Unijne wsparcie pozwoliło na spełnienie marzeń o własnym biznesie i stworzenie atrakcyjnego miejsca wypoczynku na łonie natury oferującego usługi z zakresu SPA, jak również warsztaty rozwojowe dla kobiet.

Przestrzeń świadomego relaksu

Wiele projektów realizowanych w ramach inicjatywy Leader ma wyjątkowy charakter, związany z lokalną przyrodą, czasem z miejscową historią czy dziedzictwem kulturowym lub w jeszcze inny sposób wydobywają unikatowy klimat przestrzeni, w której się znajdują. Przykładem jest Przewłoka – nadmorska miejscowość w gminie Ustka, gdzie dzięki dofinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Słowińska Grupa Rybacka utworzyła przestrzeń o zupełnie nowym charakterze. „Lasosfera – przestrzeń świadomego relaksu” – to park, który sprzyja wyciszeniu, umożliwia odpoczynek w otoczeniu przepięknej zieleni oraz ciekawie zaprojektowanej małej architektury. Na uroczych kładkach spacerowych czy na podwieszanych w cieniu drzew siedziskach przy niewielkiej kawiarence, można uspokoić zmysły, odpocząć od letniego zgiełku i autentycznie zrelaksować się.

Lokalne marki produktów

Innym przykładem jest wykorzystanie potencjału społeczno-gospodarczego w celu stworzenia lokalnej marki produktów. Tak powstała Komturia Natury – wspólny znak jakości dla produktów pochodzących od lokalnych producentów, wytwórców, rękodzielników i usługodawców działających na terenie Lokalnej Grupy Działania Ziemia Człuchowska, która jest inicjatorem całego przedsięwzięcia. Sprzedaż produktów lokalnych wspierana jest poprzez automaty sprzedażowe zlokalizowane w centrum kultury w Debrznie, bibliotece w Przechlewie oraz Muzeum w Człuchowie, jak również przez sklep internetowy www.komturianatury.pl.

Inicjatywa LEADER – to jeszcze nie koniec

Wdrażanie projektów w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 dobiega końca. W sumie na realizację wszystkich zadań z zakresu działania Leader wypłacono blisko 210 mln zł.

Lokalne Grupy Działania podpisały już umowy z Samorządem Województwa Pomorskiego na realizację nowych strategii na lata 2023-2027 w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej.  Wiele działań będzie kontynuowanych, ale pojawią się także nowe – jak oferta tworzenia zagród edukacyjnych i gospodarstw opiekuńczych przez rolników, skracanie łańcuchów dostaw, rozwijanie agroturystyki czy też tworzenie nowych koncepcji smart village. Szczegółowe dane poszczególnych LGD, obszar na jakim działa każda z nich, adresy ich stron oraz linki do ogłaszanych naborów w nowym okresie programowania znaleźć można na stronie: https://dprow.pomorskie.eu/harmonogram-naborow.