Inicjatywa Leader realizowana w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2024-2020 wspiera przedsięwzięcia ukierunkowane na rozwój społeczności wsi i małych miasteczek. Dzięki temu fundusze europejskie wpływają na rozwój, edukację oraz aktywizację społeczną na terenie całego województwa. Umożliwiają również realizację najciekawszych pomysłów wynikających z lokalnych potrzeb mieszkańców. Leader angażuje ludzi w struktury lokalnej grupy działania, a przez to oddaje im odpowiedzialność za miejsce, w którym żyją i pracują.
Poniżej publikujemy drugi artykuł zrealizowany przez Jednostkę Regionalną KSOW w ramach akcji informacyjno-promocyjnej na temat inicjatywy Leader realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Zachęcamy do lektury.
Każda wieś ma swoją Marię
W Kłącznie, gmina Studzienice, przewodniczącą lokalnego Koła Gospodyń Wiejskich „Kłączynianki” jest Maria Peplińska, zaangażowana społeczniczka. Pani Maria jest niezwykle pracowita, umie współpracować z ludźmi, chętnie ich słucha i bardzo dużo czasu poświęca lokalnym działaniom i przedsięwzięciom. Zawsze szukała sposobów na poprawienie sytuacji miejscowości, ale dopiero inicjatywa LEADER pozwoliła na wdrożenie kilku ważnych projektów, które rozwinęły wieś. Zagospodarowano miejsce nad jeziorem przy plaży, gdzie powstały ogólnodostępne wiaty, toalety, boisko i urządzenia zabawowe dla dzieci. Dodatkowo zbudowano we wsi zupełnie nowe Społeczne Centrum Aktywności. To tutaj odbywają się liczne spotkania mieszkańców – czwartkowe rozmowy, warsztaty i wspólne gotowanie, co sprzyja integracji wsi i budowaniu lokalnej tożsamości kaszubskiej.
Środki unijne pozwoliły tutaj nie tylko na stworzenie infrastruktury, która służy lokalnej społeczności, ale także na realizację działań aktywizujących, wspierających kompetencje lokalnych liderów czy animatorów. Ważną rolę pełnią tu również lokalne grupy działania jako organizacje skupiające przedstawicieli lokalnej społeczności. Wiele z nich wspiera rozwój potencjału społecznego na swoim terenie. Przykładem jest Lokalna Grupa Działania Partnerstwo Dorzecze Słupi, która – poprzez działania sieciujące – wspiera wiele społecznych centrów aktywności na swoim terenie, oferując pracującym w nich animatorom podnoszenie kompetencji zarówno przydatnych do prowadzenia zajęć czy organizowania półkolonii dla dzieci oraz finansuje organizowanie tego typu zajęć. Dzięki tym działaniom wiele miejscowości, w tym Kłączno, dzisiaj wygląda inaczej, ale też mieszkańcy częściej się spotykają i podejmują wspólne działania.
Dobry lider nie działa sam
Energia do działania to jedno, ale bez wiedzy, wsparcia społeczności i pomocy instytucji oraz funduszy można zrobić niewiele dla rozwoju obszarów wiejskich. Kłączno nie miałoby takich możliwości, gdyby nie wsparcie ze strony wójta, urzędników gminnych czy pracowników Ośrodka Kultury w Ugoszczy. Dlatego inicjatywa LEADER szczególnie sprzyja budowaniu współpracy i wyzwalaniu aktywności mieszkańców. Jak to robić, jak wyzwalać dobrą energię – najlepiej wiedzą lokalne grupy działania.
Przykładem jest Lokalna Grupa Działania Chata Kociewia, która aktywizuje mieszkańców poprzez szeroką animację społeczną – wzmacnia organizacje pozarządowe oraz grupy nieformalne realizując szereg spotkań w formie szkoleń i konferencji w ramach Kociewskiego Forum Animacji oraz Kociewskiej Szkoły Animacji. Są to okazje do nabywania wiedzy i wymiany doświadczeń przez przedstawicieli lokalnych organizacji społecznych, które w różnych formach tworzą przestrzeń do aktywności dla swoich członków, wolontariuszy czy pracowników. Dzisiaj bowiem działalność społeczna wymaga wielu istotnych kompetencji i profesjonalizmu. Warsztaty dotyczące wypalenia aktywistycznego czy warsztaty myślenia wizualnego, które odbyły się podczas ostatniego Kociewskiego Forum Animacji są czymś, co nie jest na co dzień dostępne dla każdego, a ma duży wpływ na to, jak radzą sobie lokalni animatorzy w codziennej pracy – pozwalają im na doskonalenie swoich umiejętności i zapobiegają kryzysom, jakich często doświadczają osoby zaangażowane społecznie.
Jesteśmy młodą organizacją i każde takie forum jest dla nas okazją do poznania nowych osób, wymiany doświadczeń i zdobycia wiedzy. Powinno to być wydarzenia cykliczne, zapoznające organizacje z nowymi tematami. Nawiązanie kontaktu z LGD Chata Kociewia i Centrum Organizacji Pozarządowych jest dla nas bardzo cenne – przyznaje Monika Aleksandrowicz, przedstawicielka stowarzyszenia Pomocy Społecznej Rokocińskie Anioły.
W Kociewskim Forum Animacji wzięło udział ponad 100 osób. Sam fakt, że tego typu spotkania cieszą się wielkim zainteresowaniem, potwierdza, jak bardzo są potrzebne działania prorozwojowe na wsiach i w małych miastach.
Inicjatywa należy do mieszkańców
Społeczność lokalna potrzebuje także środków umożliwiających podejmowanie wspólnych działań wynikających z potrzeby dbania o własną przestrzeń, środowisko czy lokalne dziedzictwo kulturowe. Takich autentycznie oddolnych inicjatyw, które zostały zrealizowane w ramach Leader’a jest mnóstwo. W Mierzeszynie, gmina Trąbki Wielkie, Stowarzyszenie Wyżyna Gdańska – za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Trzy Krajobrazy – pozyskała fundusze unijne na budowę skweru historycznego. Dzięki tej inwestycji mieszkańcy Mierzeszyna zadbali o przestrzeń swojej miejscowości, ale także upamiętnili postać lokalnego działacza – Jana Pawła Aeltermana, społecznie zaangażowanego przeciwnika narodowego socjalizmu.
Inny przykład – młodzież działająca w grupie „Brzozaki” w Chośnicy, koło Parchowa, kierowana przez lokalną liderkę Ewę Orzechowską, stworzyła film na temat lokalnej rzeki Obrówka. Projekt powstał w ramach konkursu „Społeczni Aktywni” realizowanego ze środków unijnych w ramach działania Leader. Co ciekawe, film zrealizowała młodzież, dla której była to świetna okazja do podniesienia wiedzy ekologicznej. Autorzy filmu swoją inicjatywą zainteresowali również dorosłych, którzy chętnie dzielili się swoja wiedzą na temat dawnego kształtu rzeki i jej znaczenia dla zachowania bioróżnorodności. Film został pokazany w Centrum Ochrony Mokradeł jako przykład ciekawej formy edukacji ekologicznej oraz ważnych działań na rzecz ochrony przyrodniczo cennych terenów.
Oddolny charakter działań realizowanych przez lokalne grupy działania daje możliwość wspierania takich właśnie grup, stowarzyszeń i liderów, którzy stanowią ważny potencjał lokalny, a ich wiedza, znajomość terenu i zaangażowanie powodują, że takie mało znane, ale cenne miejsca zyskują na znaczeniu.
Lokalne grupy działania, znając lokalny kontekst, potencjał oraz potrzeby, realizują też własne inicjatywy angażując w nie lokalne podmioty oraz mieszkańców. Jednym z kierunków takich działań są m.in. działania edukacyjne skierowane zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Na przykład projekt „Terenowa NORDA” zrealizowany przez Północnokaszubską Lokalną Grupę Rybacką wspólnie z Nadmorskim Parkiem Krajobrazowym oraz z kilkoma nauczycielami z lokalnych szkół pozwolił na opracowanie scenariuszy wycieczek i map oraz plansz służących do prowadzenia zajęć terenowych z dziećmi. Elementem realizacji był także cykl szkoleń dla nauczycieli, wspierający ich w realizacji lokalnej edukacji przyrodniczej, kulturowej i społecznej. Bezpośrednio w projekcie wzięło udział ponad 400 dzieci, a materiały szkoleniowe trafiły do szkół z powiatu Puckiego i są nadal wykorzystywane przez nauczycieli.
Na realizację inicjatywy Leader w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w województwie pomorskim wypłacono blisko 210 mln zł, w tym ponad 133 mln zł pochodzi z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
LGD to wyższy poziom zaangażowania społecznego
Środki unijne wdrażane w ramach inicjatywy LEADER za pośrednictwem lokalnych grup działania nie tylko dają mieszkańcom możliwość realizowania ich własnych pomysłów. Lokalna grupa działania włącza także lokalnych działaczy zarówno społecznych, jak i przedstawicieli podmiotów publicznych oraz lokalnych przedsiębiorców do swoich struktur, tworząc organizację odpowiedzialną za wdrożenie strategii, zarządzanie przekazanymi środkami i ich dystrybucję na swoim terenie.
Znaczenie takich działań dla rozwoju demokracji lokalnej jest nie do przecenienia – mieszkańcy nie tylko korzystają z możliwości wsparcia finansowego dla własnych pomysłów, ale także biorą odpowiedzialność za efekty tych działań. Uczą się w działaniu, rozumiejąc, które przedsięwzięcia przynoszą korzyści, dostrzegają pozytywne efekty płynące ze współpracy, nabywają większego poczucia sprawczości i szacunku dla wspólnego dobra.
