W dniach 30 listopada – 4 grudnia 2025 r. odbyła się wizyta studyjna do Belgii, zorganizowana w ramach operacji „Dobre praktyki w zakresie produkcji i wykorzystania energii elektrycznej”, ujętej w Planie Operacyjnym KSOW+ 2025.
Celem wizyty było zaprezentowanie dobrych praktyk w obszarze odnawialnych źródeł energii, magazynowania energii oraz poprawy efektywności energetycznej w lokalnych społecznościach, w tym produkcji i wykorzystania zielonej energii. W wyjeździe wzięli udział przedstawiciele 12 pomorskich Lokalnych Grup Działania, zainteresowanych tematyką transformacji energetycznej i rozwiązań proekologicznych.
Wizyty studyjne na obszarze lokalnej grupy działania Condruses
Podczas wyjazdu uczestnicy odwiedzili projekty związane z odnawialnymi źródłami energii, zlokalizowanymi na obszarze działania belgijskiej lokalnej grupy działania Condruses.
Lokalna Grupa Działania Codruses składa się z 9 gmin w prowincji Liège we wschodniej Belgii. Działania LGD skupiają się głównie w obszarach rolnictwa, zapobieganiu wykluczenia społecznego poprzez zapewnienie usług mobilności, szerzeniu wiedzy i monitorowaniu inwestycji w zakresie efektywności energetycznej oraz pobudzanie lokalnej gospodarki poprzez organizację szkoleń i tworzenie partnerstw.
Pierwszy dzień rozpoczął się wizytą w Biocentrum w Grâce-Hollogne.
Biocentrum w Grâce-Hollogne to jedno z kilku centrów gospodarki odpadami międzygminnej firmy Intradel, zajmującej się utylizacją odpadów w prowincji Liège. Do bipocentrum trafiają odpady zielone pochodzące od gmin, gospodarstw indywidulanych (mieszkańców), ale także od firm zajmujących się pielęgnacją parków i ogrodów. Uczestnicy wyjazdu mieli okazję zapoznać się z praktycznym wykorzystaniem odpadów zielonych do produkcji z biomasy, która następnie jest przetwarzana i poddawana recyklingowi na zrębki wykorzystywane w kotłach do wytwarzania ciepła i/lub energii elektrycznej. Prezentowana praktyka wymaga przemyślanego podejścia do surowca, logistyki i inwestycji. Produkowane w gospodarce lokalnej w obiegu zamkniętym biopaliwo stanowi istotny element transformacji energetycznej w gminie Liège.
Kolejnym punktem programu była wizyta w gospodarstwie ekologicznym w miejscowości Ferrières, specjalizującym się w produkcji mleka koziego sprzedawanego do lokalnych serowarni. Uczestnicy zapoznali się z funkcjonowaniem instalacji fotowoltaicznej składającej się z 750 paneli o mocy 500W połączonej z systemem akumulatorów litowo-żelazowo-fosforanowych, każdy o pojemności 1,14 MWh.
W związku z koniecznością zapewnienia przez cały rok odpowiedniej jakości paszy dla kóz, w 2020 r. na farmie wybudowano suszarnię do siana. Inwestycja ta stała się dla właścicieli gospodarstwa zarówno gwarancją jakości mleka, jak i zabezpieczeniem przed wahaniami cen na rynku pasz. W maju 2025 roku gospodarstwo przeszło kolejną modernizację związaną z rezygnacją z paliw kopalnych i uniezależnienia się od sieci systemu energetycznego. Zostało wyposażone w instalację składająca się z paneli fotowoltaicznych i banku energii – sieci baterii.
Innowacyjnym rozwiązaniem zastosowanym w oglądanym obiekcie było położenie paneli fotowoltaicznych na gołej konstrukcji dachu suszarni za pomocą szyn drenażowych, co ma na celu przechwytywanie ciepła które gromadzi się bezpośrednio pod dachem. Zamontowane w ten sposób panele fotowoltaiczne przyczyniają się do poprawy konfiguracji i ogólnej wydajności suszarni.
Instalacja paneli fotowoltaicznych i systemu akumulatorów pozwoliła farmie osiągnąć znaczną redukcję emisji dwutlenku węgla. Przed instalacją farma zużywała około 40 000 litrów oleju opałowego rocznie. Obecnie zużycie to spadło do 500 litrów, zapewniając jednocześnie pełną samowystarczalność energetyczną.
Projekt fotowoltaiczny, w połączeniu z systemem akumulatorów, na farmie stanowi konkretny przykład zrównoważonego rolnictwa i samowystarczalności energetycznej. Dzięki tej instalacji gospodarstwo nie tylko znacznie zmniejszyło swój ślad węglowy, ale także wzmocniło kontrolę nad kosztami produkcji, zapewniając jednocześnie wysokiej jakości paszę.
Energia z biomasy w gminie Marchin
Drugi dzień pobytu rozpoczął się spotkaniem z przedstawicielem gminy Marchin. Wizyta w sposób praktyczny pozwoliła uczestnikom wyjazdu zaobserwować możliwości energetycznego wykorzystania zrębek drewnianych produkowanych z biomasy w Biocentrum w Grâce-Hollogne w dostosowanej do tego materiału grzewczego sieci ciepłowniczej. Oglądana sieć ciepłownicza zaopatruje w ciepło 6 budynków komunalnych, tj. halę sportową, bibliotekę, ośrodek pomocy społecznej, budynek gminy, szkołę podstawową i świetlicę. W wybudowanej kotłowni pracują 2 kotły o łącznej mocy 480 kW (które zastąpiły cztery stare kotły olejowe), a dostarczane zrębki magazynowane są w silosie o pojemności 160 m³. Wybudowany system zasilania i ogrzewania jest „podwojony”, tak aby zapewnić ciągłość obsługi w przypadku awarii.
Inwestycja stanowi przykład działań podejmowanych zarówno z myślą o mieszkańcach gminy i o przyszłych pokoleniach – dzięki jej realizacji emisja CO₂ zmniejszy się o 218 ton rocznie, a gmina osiągnie roczne oszczędności w wysokości 45 000 euro.
Kolejnym wizytowanym obiektem była hydroelektrownia na rzece Ourthe. Jest to jedna elektrowni przepływowych zlokalizowanych w regionie Walonii. Hydroelektrownia wyposażona jest w dwie turbiny – przekładnie ślimakowe każda o średnicy 4,25 metra, które obracają się powoli pod wpływem siły wody spływającej z zapory. Dzięki powolnym obrotom, turbiny nie zagrażają przepływającym przez nie rybom. Wyprodukowana w ten sposób energia przesyłana jest bezpośrednio do sieci i zaopatruje w prąd 1257 gospodarstw domowych. Zastosowane rozwiązania, w tym wbudowanie elektrowni w istniejącą infrastrukturę oraz wykorzystanie technologii „fishfriendly”, pozwalają na produkcję energii przy jednoczesnym zachowaniu bioróżnorodności rzeki i ograniczeniu wpływu na środowisko.
Ostatnim wizytowanym miejscem była biogazownia Haut-Geer Biogas, która przetwarza lokalnie dostępne odpady na energię elektryczną, ciepło i wysokiej jakości nawozy rolnicze.
Proces produkcji biogazu w biogazowni Haut-Geer Biogas oparty jest na przetwarzaniu odpadów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w wysoko wydajny nawóz rolniczy. W wyniku działalności przedsiębiorstwa produkowana energia używana jest jako biopaliwo do samochodów i maszyn obsługujących biogazownię oraz służy do zasilania zakładu w energię elektryczną. Nadmiar wyprodukowanej energii sprzedawany jest m.in. do sąsiedniego przedsiębiorstwa zajmującego się produkcją mrożonek. Z kolei wyprodukowane ciepło wykorzystywane jest do optymalizacji procesu biometanizacji w fermentatorach, co pomaga wytwarzać wysokiej jakości nawóz organiczny i usuwać wilgoć z wiórów drzewnych, które stanowią element uboczny powstający przy produkcji biogazu, a z których następnie wytwarzany jest brykiet.
Przedstawione rozwiązania ukazały efektywny, kompleksowy i synergiczny model produkcji energii odnawialnej, przynoszący korzyści gospodarstwom rolnym, lokalnym firmom, mieszkańcom oraz środowisku.
Parlament Europejski i Parlamentarium
Ostatni dzień wyjazdu poświęcony był działalności Parlamentu Europejskiego. Uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia kuluarów Parlamentu oraz zapoznania się z zasadami jego funkcjonowania.
Zwieńczeniem pobytu w Brukseli było zwiedzanie Parlamentarium – nowoczesnego, multimedialnego centrum przybliżającego historię integracji europejskiej i rolę instytucji unijnych.
Wizyta studyjna w Belgii stanowiła cenne źródło wiedzy i inspiracji dla przedstawicieli pomorskich LGD, ukazując praktyczne i skuteczne rozwiązania w zakresie produkcji oraz wykorzystania energii odnawialnej, możliwe do adaptacji w lokalnych społecznościach.
